B – Kỹ thuật Nghe:
Phương pháp Nghe hiểu:
Sau khi làm các bài nghe đơn thuần như đã nêu ở phần 2, các bạn có thể chuyển sang các dạng bài tập Nghe hiểu, thường được thể hiện dưới dạng: Nghe và điền vào chỗ trống, Nghe và chọn đáp án đúng… Dạng bài này hay ở chỗ:
– Nó sẽ giúp cải thiện mức độ tập trung của bạn vào bài nghe, đồng thời giúp đẩy nhanh tốc độ nghe của bạn, vì bạn sẽ phải vừa nghe vừa làm bài tập CÙNG LÚC.
– Nó sẽ giúp bạn thực sự nghe HIỂU, thay vì nghe theo kiểu kỹ thuật mà không thật sự hiểu. Tôi lấy ví dụ để bạn dễ hình dung. Trong bài thi Nghe của IELTS, rất hay có những câu kiểu gài thế này: “Bạn hãy nghe và điền vào chỗ trống: Cô X sẽ khởi hành đi London lúc mấy giờ?” Sau đó băng chạy tiếng cô X nói với nhà xe: “Ngày mai tôi sẽ đi London lúc 8h. Ồ hượm đã, sáng mai tôi quên có lịch phải qua khám nhanh với bác sỹ nha khoa 30 phút đầu giờ sáng. Vậy làm ơn book cho tôi chuyến xe đi London lúc 9h để đảm bảo tôi không bị muộn giờ nhé!” Nếu bạn nghe theo kiểu kỹ thuật đơn thuần, khi đọc câu hỏi về giờ xuất phát, bạn sẽ nhăm nhăm tóm key word đầu tiên chỉ giờ trong đoạn hội thoại và điền “8h” vào đáp án. Tèn ten! Chúc mừng bạn đã quay vào ô “Thua cuộc” vì tội nghe “mánh lới”. Còn nếu bạn thực sự nghe HIỂU, bạn sẽ biết “9h” mới là đáp án đúng.
Khi đã làm được bài tập Nghe hiểu, chúc mừng bạn, trình độ nghe của bạn đã lên một tầm cao mới!
Với dạng bài tập Nghe hiểu, phương pháp cải thiện cũng tương tự như chia sẻ của tôi ở phần 2. Bạn hãy nghe và tự điền câu trả lời của mình trước, sau đó, dùng transcript của bài nghe đó kết hợp với Key (đáp án) của bàn nghe được cung cấp trong sách, đối chiếu với bài làm của bạn xem mình làm sai câu nào và tại sao làm sai câu đó. Tương tự như ở phần 2 tôi đã nhấn mạnh, việc biết được lý do tại sao mình làm sai hoặc không làm được bất cứ việc gì (không chỉ là đối với học Tiếng Anh) là bước quan trọng không thể thiếu để bạn tìm ra phương pháp sửa chữa, khắc phục vấn đề, đồng thời rút ra kinh nghiệm để tránh lặp lại sai lầm tương tự ở những lần sau.
Phương pháp Nghe nâng cao:
Nghe nâng cao là khi bạn có khả năng nghe hiểu trong mọi tình huống, bao gồm cả nghe để làm bài thi chứng chỉ, và nghe được những đoạn đối thoại đời thường của người bản xứ, với tốc độ nhanh, nuốt âm, nối âm, dùng các cụm từ tiếng lóng và ẩn dụ (slang & idiom). Kiểu như người nước ngoài sang Việt Nam, nghe hai anh Việt nói chuyện với nhau: “Tôi vừa mua ôtô ông ạ! Thật đấy không phải chém gió đâu. – U là trời, máu nhỉ! (hoặc “Gấu đấy!). Làm màu với em gái mưa hả?” Anh Tây hẳn sẽ đau đầu không hiểu “car” thì có liên quan gì đến “blood” và “bear”, tại sao lại “cut the wind” được, tại sao lại tô “colour” cho “rainy sister”???
Thì câu chuyện ngược lại cũng đúng với việc người Việt nghe tiếng anh giao tiếp đời thường của người bản xứ. Bạn có thể luyện nghe kiểu này bằng cách xem các series phim nổi tiếng như “Friends”, “How I met your mother” trên studyphim.vn (chi phí rất rẻ, chỉ 99k cho tài khoản VIP 1 năm, xem đủ các thể loại phim ảnh có phụ đề Anh – Việt), hoặc hãy kết bạn, trò chuyện với người nước ngoài (lên phố đi bộ, khu phố Tây…), bạn sẽ có dịp tiếp xúc với ngôn ngữ nói tự nhiên nhất.
Cuối cùng nhưng vô cùng quan trọng:
Những phương pháp nói trên chỉ có thể phát huy hiệu quả trên cơ sở bạn có vốn từ vựng đủ dùng (số lượng từ vựng đủ lớn, và phát âm chuẩn theo IPA), vì từ vựng là đơn vị nhỏ nhất của cả 4 kỹ năng. Do vậy, hãy kiên trì học từ vựng để làm dày thêm vốn từ của bạn qua mỗi ngày nhé.
C – Kỹ thuật Nói:
Lý do tôi đề cập đến Nói sau Nghe, vì có thể coi Nghe là đầu vào, Nói ra đầu ra. Nghe càng nhiều (tất nhiên là Nghe đúng, Nghe hiệu quả, Nghe có môi trường và xây đắp dần vốn từ vựng như tôi đã viết trong phần B ở trên) thì bạn Nói càng tốt, càng trôi chảy, phát âm chuẩn, phản xạ tự nhiên không cần vắt óc ra nghĩ và dịch từ Việt sang Anh trong đầu.
Thực tế của tôi trong công việc hàng ngày, đang trong môi trường giao tiếp hoàn toàn bằng tiếng Việt mà bất thình lình phải nói tiếng Anh (ví dụ có khách nước ngoài gọi đến Văn phòng thì bạn lễ tân VP hay chuyển máy nhờ tôi nói chuyện với khách hộ) thì tôi nói rất cứng lưỡi và gượng gạo. Tuy nhiên, chỉ cần cho tôi nghe một đoạn đối thoại Tiếng Anh chuẩn giọng bất kỳ trong vòng 2-3 phút, sau đó để tôi nói Tiếng Anh, thì tôi có thể nói khá mượt mà & tự nhiên. Bạn thấy kỳ diệu không? Nhưng đó không phải phép màu thần kỳ gì cả, đó là ví dụ rõ ràng nhất về mối liên hệ tác động của Nghe tới Nói.
Ngoài ra để luyện riêng Nói, bạn có thể sử dụng app ELSA Speaking để hỗ trợ phân tích, đánh giá phát âm. Phần mềm này có thể chấm điểm tỷ lệ phát âm đúng của bạn theo từng từ hoặc trong cả một câu, một đoạn, đồng thời đánh giá ngữ điệu và mức độ trôi chảy của bạn khi nói. Thông qua kết quả hiện tại, ELSA sẽ gợi ý một lộ trình học tập riêng cho bạn, gồm nhiều bài tập đa dạng để bạn cải thiện những điểm yếu về Speaking của mình. ELSA cũng có các bài tập đối thoại tình huống để bạn luyện tư duy và phản xạ trả lời nhanh. Bạn có thể tự trải nghiệm và khám phá thêm nhé.
Một phương pháp luyện nói đơn giản nhất, tiết kiệm nhất, không cần internet hay app iếc gì, mà chính tôi đã và đang áp dụng hàng ngày, đó là tự nói Tiếng Anh một mình. Nghe thì có vẻ tự kỷ nhưng đây là cách luyện nói cực kỳ hiệu quả bởi những lý do sau đây:
- Thứ nhất, bạn có thể tự nói với mình mọi nơi mọi lúc, và tạo ra môi trường giao tiếp cho chính mình khi mà vấn đề lớn nhất đối với người đi làm là “Không có ai để tôi nói Tiếng Anh với cả”. Thường thì tôi sẽ tự nói với mình khi đang lái xe đi làm, khi đang rửa bát, tắm rửa, dọn nhà, tức là những khi bạn có thể tập trung nói và nghe chính mình nói mà không bị xao lãng. Nói gì? Nói bất cứ điều gì bạn muốn. Nếu đang lái xe, tôi có thể tự miêu tả những điều tôi đang nhìn thấy trên đường đi, hoặc nói về cách khởi động và lái một chiếc xe máy, hoặc là kế hoạch giải quyết những công việc ở công ty khi lát nữa tới nơi… Khi rửa bát, tôi nói về quy trình rửa bát, hoặc tôi nói về các món tôi đã nấu tối nay cho gia đình, hay kể lại một câu chuyện xảy ra ở nơi công sở hôm nay, hoặc kể về một người bạn mà tôi ấn tượng… Không quan trọng chủ đề bạn nói mà quan trọng là bạn dám Nói. Vừa Nói vừa tự Nghe xem mình phát âm chuẩn chưa, ngữ điệu, trọng âm ra sao, bí ở từ nào để đi tra và học thêm từ đó.
- Thứ hai, việc tự nói Tiếng Anh với mình về những việc đời thường hàng ngày sẽ giúp bạn xây dựng vốn từ vựng hiệu quả cần thiết cho giao tiếp. Bạn không cần phải hỏi “Tôi phải chọn học từ nào trong hàng trăm nghìn từ Tiếng Anh?” nữa, chẳng phải đó chính là những từ vựng liên quan đến cuộc sống hàng ngày, đến hoạt động ăn, mặc, ở, ngủ nghê, giải trí, học tập, làm việc, đến gia đình, công việc, đồng nghiệp, bạn bè hay sao?
- Thứ ba, lợi ích rất rất lớn, cực cực lớn của việc tự mình nói chuyện với mình là giúp chúng ta không sợ bị người khác chê cười khi nói sai, và vì vậy, chúng ta sẽ có can đảm để dám nói ra. Trong luyện nói, nếu bạn không dám nói là bạn đã thất bại từ điểm xuất phát. Còn cứ nói, sai đâu sửa đó, chúng ta sẽ tiến bộ rất nhanh. Nhưng tâm lý sợ bị chê cười là điều rất tự nhiên (tôi cũng bị bệnh này), vậy nên, tự mình nói với mình là cách giải quyết tốt nhất, nhỡ tự mình cười mình thì nó cũng là chuyện hài chứ không phải chuyện bi, bạn nhỉ?
Nếu bạn tìm được một người bạn, đồng nghiệp, vợ chồng, anh em sẵn lòng giao tiếp với bạn bằng Tiếng Anh hàng ngày thì càng tuyệt vời hơn nữa. Tuy nhiên, hãy cùng nhau cam kết thực hiện đều đặn và nghiêm túc, thay vì sau dăm ba câu nói chuyện hoặc chat bằng Tiếng Anh, chúng ta dễ dãi bảo nhau: “Thôi khó quá mày ạ, tiếng Việt đi cho nhanh!” và thế là việc luyện tập tan thành như mây khói trong phút chốc chỉ vì thiếu sự kiên nhẫn và tính kỷ luật.