Lại kể chuyện về anh chàng Pep và những điều tôi có thể liên hệ tới cuốn sách “Chờ đến mẫu giáo thì đã muộn”.
Chuyện thứ nhất: Nhận thức nguyên mảng khiến Pep luôn thắng mẹ ở trò “Twin Match”.
Nhận thức nguyên mảng là một khả năng tuyệt vời chỉ có ở trẻ nhỏ. Bạn có thể hiểu nhận thức nguyên mảng như là khả năng “chụp ảnh” của não bộ vậy. Khi bạn đưa cho đứa trẻ một hình ảnh có nhiều chi tiết trên đó, mắt trẻ như ống kính soi vào hình ảnh, não sẽ ra lệnh chụp ảnh. “Tách!” – thế là xong. Khi bạn yêu cầu trẻ tái tạo lại hình ảnh đó, nó chỉ việc lôi “tấm ảnh” trong não ra làm mẫu để tái tạo lại. Khi chúng ta lớn lên, khả năng này dần một yếu đi, chúng ta bị sa đà vào ghi nhớ chi tiết. Khi được yêu cầu tạo lại hình ảnh tổng thể, chúng ta phải nhớ lại từng chi tiết, rồi nhớ lại vị trí, cách thức mà các chi tiết đó kết nối với nhau, sau đó chúng ta mới lắp ghép lại. Quá trình này vừa mất thời gian hơn, vừa kém chính xác hơn so với việc ghi nhớ nguyên mảng. Đó là lý do trẻ con học nhanh và nhớ lâu hơn nhiều so với người lớn.
Hồi cỡ 2-3 tuổi, Pep rất thích chơi trò Twin Match với mẹ. Bộ đồ chơi gồm 48 thẻ bài hình con vật, trong đó mỗi con vật sẽ có 2 hình giống hệt nhau. Để chơi thì người chơi úp ngược mặt hình xuống, mặt sau ngửa lên (mặt sau của tất cả thẻ bài đều giống nhau). Mỗi lượt, người chơi được lật 2 thẻ, nếu 2 thẻ giống nhau thì được “ăn”, khác nhau thì phải úp trả lại vị trí và đến lượt người kia chơi. Cứ thế đến hết bộ thẻ, ai “ăn” được nhiều hơn thì thắng.
Và mẹ lần nào cũng thua Pep. Sau này tôi mới hiểu tại sao Pep có thể ghi nhớ vị trí các thẻ bài chính xác đến vậy, trong khi tôi có thể nhớ mang máng thẻ đó ở quanh khu vực này nhưng chính xác là thẻ nào giữa 3, 4 thẻ lân cận thì chịu. Bí quyết chiến thắng của Pep chính là “nhận thức nguyên mảng”.
Chuyện thứ hai: Câu hỏi tưởng ngô nghê hóa ra lại thể hiện trí thông minh của con.
Có một tối, bố mẹ và Pep nằm trên giường chuẩn bị đi ngủ. Đã 2 hôm rồi Pep không ị, nên trong lúc nằm nói chuyện, đố vui linh tinh để chàng ta ngủ, tôi vừa xoa lưng, vừa xoa bụng cho Pep để nhuận tràng.
Pep: Sao mẹ xoa bụng con?
Mẹ: Để cho con dễ ị ấy mà.
Pep: Thế sao mẹ xoa lưng?
Mẹ: Để cho con dễ chịu.
Pep: Chịu gì?
Mẹ: Ý con muốn hỏi gì, mẹ không hiểu?
Pep: Con hỏi mẹ là chịu gì? Chịu đi ngủ à?
Câu chuyện kết thúc trong tiếng cười khúc khích của cả nhà, rồi Pep và bố lăn ra ngủ. Tôi thì chưa ngủ được, phần vì thấy Pep láu lỉnh quá cơ, biết là mẹ đang tìm cách dụ cho chàng đi ngủ, phần nữa là tôi vẫn không hiểu tại sao nó lại hỏi một câu có vẻ không ăn nhập vào đâu: “Chịu gì?” trong khi tôi nói đến tính từ ghép “dễ chịu”. Và khi nhớ đến câu “Chịu đi ngủ à?” của Pep thì tôi chợt hiểu ra, và không khỏi có chút khâm phục trí thông minh của trẻ con.
Lý do phải lội ngược lại từ đoạn “Xoa bụng – Dễ ị”. Có thể tại thời điểm hơn 2 tuổi một chút, Pep chưa có khái niệm về danh – động – tính từ, nhưng bạn ấy vẫn lờ mờ hiểu được trong cụm “dễ ị” thì “dễ” là chỉ trạng thái, “ị” là chỉ hành động. Vì vậy khi tôi nói đến “Xoa lưng – Dễ chịu” thì bạn ấy không hiểu “dễ chịu” là cả một cụm tính từ, mà tương tự “dễ ị” thì “dễ” là trạng thái, “chịu” chắc chắn phải là hành động rồi! Vì vậy Pep mới hỏi mẹ “chịu gì” là vì thế, và vế sau “Chịu đi ngủ à?” hoàn toàn ăn khớp với logic đó. Tức là, một đứa trẻ mới 2 tuổi đã hình thành tư duy song song, bắt chước và suy luận theo một mẫu hình cho trước (ở đây là cấu trúc ngữ pháp). Thật là siêu!
Chuyện thứ ba: Con cái là hình ảnh phản chiếu của bố mẹ.
Cái này thì rõ lắm, chắc mẹ nào cũng công nhận.
Gia đình tôi, cả bố và mẹ đều ưa ngăn nắp, gọn gàng, nên Pep cũng thể hiện rõ tính cách đó. Lấy đồ ở đâu ra, dùng xong phải cất đúng vào chỗ đó. Pep đi học, trước khi để giày lên giá giày dép ở lớp phải căn cho 2 mũi giày bằng nhau, không cái cao cái thấp, rồi mới chụm vào đặt lên giá.
Có một dạo, khi có việc gì nhờ chồng, tôi hay nói: “Bố có thể làm việc XYZ giúp mẹ được không?”. Một hôm, rất tự nhiên, Pep bảo tôi: “Mẹ có thể lấy giúp con gói bánh gạo trên nóc tủ lạnh được không?” Tôi phì cười vì cách nói trang trọng khách sáo như ông cụ non, cười xong mới: Ơ, câu này nghe quen quen…
Rồi bây giờ thì cả anh Pep và em Milo 2 tuổi, hễ nằm xuống là luồn 2 tay đan vào nhau gối đầu, mẹ cứ trêu là dáng nằm bãi biển rì sọt của ông bô chứ ai vào đây.
Chuyện thứ tư: Con trẻ cũng cần được tôn trọng như người lớn, khen trước đám đông, chê nơi kín đáo.
Một nguyên tắc quản trị nhân sự quan trọng và hiệu quả được đề cập đến trong nhiều sách vở là: Khen thưởng ai thì nên khen trước đông người – Trách mắng thì nên nói chuyện riêng tư kiểu “đóng cửa bảo nhau”.
Câu này thì đương nhiên đúng với người lớn, còn trẻ nhỏ thì sao? Nhiều người có thể cho rằng với trẻ nhỏ thì không cần kiểu cách quá, “nó còn nhỏ có biết mắc cỡ xấu hổ đâu”, cứ quát trước mặt người khác cho nó sợ, lần sau không phá phách nữa.
Còn cá nhân tôi thấy rằng, nguyên tắc nói trên nên được áp dụng cho cả các bạn nhỏ. Dù nhỏ nhưng các bạn cũng dần hình thành lòng tự trọng và cái tôi. Không ai muốn bị làm xấu mặt trước sự hiện diện của người thứ ba cả.
Tôi cũng đã từng có lần, vì nổi giận không kìm được khi Pep mắc lỗi nghiêm trọng, mắng con trước mặt người khác. Lúc đó, hoặc là Pep ăn vạ khóc lóc ầm ĩ không thèm nghe tôi giảng giải, hoặc là sẽ trở nên bướng bỉnh, cứng đầu, thách thức bố mẹ.
Tôi đã trăn trở suy nghĩ về điều đó và nhận ra sai lầm của mình. Làm sao con muốn hợp tác khi bị bố mẹ làm mất mặt trước người khác cơ chứ? Tôi quyết định thử làm khác đi, và thật sự hiệu quả.
Tôi cố gắng kìm sự giận dữ bộc phát của mình và nắm tay Pep đi vào phòng riêng để nói chuyện, chỉ hai mẹ con mà thôi. Tôi đặt con ngồi đối diện với mình, hai tay đặt lên vai con để tạo sự kết nối và cảm giác yên tâm cho con (thay vì tâm lý đề phòng “bị mẹ thẩm vấn”). Tôi nhìn thẳng vào mắt Pep và cũng yêu cầu bạn ấy nhìn thẳng vào mắt mẹ để con hiểu cuộc nói chuyện này là nghiêm túc. Thường thì lúc đó bạn ấy sẽ đang khóc hoặc muốn gào thét, tôi sẽ cho con vài phút khóc và hét để “xả” cảm xúc. Sau khi con bình tĩnh lại, tôi sẽ nói chuyện thẳng thắn với con bằng giọng ôn tồn nhưng đủ cứng rắn về hành vi sai của con, hậu quả gây ra và giờ thì nên làm gì để khắc phục hậu quả. Tiếp đó, tôi nói về việc mẹ mong đợi con sẽ hành xử đúng ở lần sau, và nói rõ là mẹ vẫn luôn yêu con bởi mẹ biết con là một chú bé tốt bụng, ngoan ngoãn và thông minh, đây chỉ là một lần con mắc lỗi và mẹ tin con sẽ hiểu và sửa được. Cuối cùng, tôi ôm con vào lòng vài phút, để con đủ thời gian “ngấm” những thông điệp từ mẹ, và cảm nhận được những cảm xúc tích cực của tình yêu thương.
Kết quả thực sự tốt đẹp. Pep nín khóc, vui vẻ trở lại và chủ động khắc phục hậu quả (ra xin lỗi bạn vừa đánh nhau, hay thu dọn một số thứ vừa ném vỡ). Và hai mẹ con lại ríu rít không hề có chút rạn vỡ tình cảm nào. Đám mây đen u ám đã hoàn toàn bị xua đi bởi ánh nắng ấm áp của tình yêu thương và sự tôn trọng mà bố mẹ dành cho con trẻ.
Một mẩu chuyện nhỏ nữa về lòng tự tôn của trẻ nhỏ, không phải Pep, mà của chính tôi khi còn học cấp 1. Tôi cảm thấy rất vui, và đặc biệt tự hào khi được bố mẹ bắt tay chúc mừng trong những dịp quan trọng. Cảm giác được bố mẹ bắt tay – việc vốn chỉ có người lớn làm trong giao tế xã hội – khiến tôi thấy mình được coi trọng như một người trưởng thành. Lần đó, tôi thi vào lớp 6 ở trường điểm Ngô Sĩ Liên (cấp 1 tôi học Nguyễn Đình Chiểu, ngôi trường làng thân yêu nơi học sinh sáng mắt học chung với các bạn khiếm thị). Trước khi tôi bước qua cổng trường để vào phòng thi, bố bắt tay tôi rất chặt, như bắt tay một đối tác thực thụ, và chúc tôi làm bài tốt. Các bác phụ huynh khác đưa con đi thi thấy vậy cười bảo: “Cô bé được bố tín nhiệm ghê!”. Thế là sự hãnh diện trào dâng trong tôi, tôi quyết tâm phải làm hết sức mình để bố mẹ được nở mày nở mặt về mình. Cái bắt tay đó đã giúp tôi đứng thủ khoa lớp Chuyên Văn và đứng thứ 12 lớp Chuyên Toán trong kỳ thi vào lớp 6 Ngô Sĩ Liên năm đó.
Thế đấy bạn ạ, trẻ em là một thế giới đầy màu sắc và những điều bất ngờ mà người lớn chúng ta đôi khi không thể nghĩ tới. Dành cho các con sự quan tâm, chăm sóc và tôn trọng xứng đáng, bố mẹ sẽ khám phá ra nhiều điều tuyệt đẹp và ngọt ngào.