HỌC TỪ VỰNG TIẾNG ANH: PHÁT ÂM ĐÚNG

A – Học cách đọc phiên âm từ:

Một vấn đề khó khăn chung đối với người mới học Tiếng Anh là Phát âm. Khi chúng ta phát âm sai thì người đối diện không thể hiểu ta nói gì, và ngược lại, khi người đối diện phát âm đúng, ta cũng không hiểu họ nói gì vì không cùng hệ quy chiếu âm thanh. Đối với lứa tuổi 8x trở về trước và thậm chí đời đầu 9x, nhiều người vẫn học phát âm Tiếng Anh theo kiểu: nghe thầy cô giáo đọc nguyên mảng từ và bắt chước theo. Cách học này có 3 điểm bất cập:

• Một là nếu giáo viên phát âm sai thì học viên cũng phát âm sai theo.
• Hai là đối với từ dài, không kịp nghe giáo viên đọc rõ từng âm thì học viên chịu chết, không bắt chước theo được.
• Ba là cách học phát âm như vậy rất thụ động và “lơ lửng trên cành”, không đi từ gốc rễ là từng âm trong từ, do vậy học phát âm của từ nào thì chỉ biết đúng từ đó. Từ nào học viên chưa từng nghe giáo viên phát âm thì sẽ không biết phải đọc như thế nào.

Lấy ví dụ thế này cho bạn dễ hiểu. Tưởng tượng bạn đang dạy phát âm Tiếng Việt cho một anh Tây theo kiểu dạy phát âm ở trường phổ thông như trên. Bạn viết từ ghép “Đài truyền hình” lên bảng và đọc: “Đài truyền hình!”. Anh Tây đọc theo: “Đài truyền hình”. Tương tự, bạn dạy anh Tây thêm 2 từ ghép: “Phát hiện” và “Thanh mảnh”, OK không khó khăn gì để anh Tây bắt chước cách đọc 2 từ này. Rồi bạn viết từ “Đài phát thanh” lên bảng và bảo anh Tây tự phát âm từ này. Chắc chắn là anh ấy sẽ không đọc được, mặc dù từng âm đơn “đài”, ”phát”, ”thanh” đều nằm trong 3 từ ghép anh ta đã học từ trước!

Do vậy, để phát âm từ vựng Tiếng Anh chuẩn xác và chủ động, bạn cần dừng ngay cách học phát âm truyền thống như trên và chuyển sang học phát âm bằng cách đọc phiên âm từ theo bảng phiên âm quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet).

Cách phát âm theo phiên âm IPA: bạn có thể tham khảo cách tạo khẩu hình (môi, lưỡi) và nghe phát âm mẫu tại đây: HỌC PHÁT ÂM BẢNG PHIÊN ÂM IPA CHUẨN QUỐC TẾ CHO NGƯỜI MỚI BẮT ĐẦU (langmaster.edu.vn)

Khi đã biết cách đọc phiên âm thì việc phát âm một từ bất kỳ chỉ đơn giản là xem phiên âm của từ đó (sử dụng các loại từ điển giấy, online hoặc tra google theo cú pháp: “từ cần tra cách phát âm + pronunciation”) và ghép vần các âm giống như bạn ghép vần tiếng Việt thôi vậy. Và muốn phát âm một câu thì chỉ việc phát âm lần lượt từng từ, đúng chuẩn là xong, ví dụ: CHINH PHỤC BẢNG PHIÊN ÂM TIẾNG ANH IPA DÀNH CHO NGƯỜI MỚI (langmaster.edu.vn)

Việc học phiên âm thoạt đầu sẽ khá khó khăn và dễ nản vì không khác gì việc bạn phải học thêm một ngôn ngữ phụ. Nhưng cố gắng nhé bạn ơi, chúng ta chỉ có 44 phiên âm (20 nguyên âm và 24 phụ âm thôi), và sau đó bạn có thể tự tin phát âm hàng trăm, hàng nghìn từ đúng chuẩn Anh ngữ! Khi bạn đọc chuẩn từng phiên âm, rất tự nhiên, bạn sẽ thấy mỗi từ mình nói ra nghe rất “Tây” một cách mềm mại mà không cần phải gắng gượng gì cả.

Học phiên âm là một phần khó khăn, do đó bạn không nên học vội vàng lấy được. Hãy kiên nhẫn học từng âm một cho đến khi bạn có thể phát âm đúng, sau đó hãy chuyển sang học ghép vần.

B – Trọng âm từ:

Ngoài việc phát âm đúng các âm riêng lẻ thì chúng ta cũng cần chú ý thêm trọng âm từ, hiểu nôm na là trong 1 từ dài gồm nhiều âm thì khi đọc lên, không phải âm nào ta cũng đọc bằng bằng như nhau, mà sẽ có âm cần nhấn mạnh, to rõ hơn (gọi là trọng âm) và các âm còn lại đọc lướt nhẹ hơn. Phát âm từ đúng bao gồm đọc đúng phiên âm + trọng âm từ (được ký hiệu bằng dấu phẩy trên trong phần phiên âm). Sau này khi ghép vào câu, trong câu cũng sẽ có những từ luyến láy lên xuống chứ không đọc đều đều, gọi là ngữ điệu. Thật ra tiếng Việt cũng vậy, mà tiếng nước nào cũng vậy, nên bạn đừng vội nhăn mặt vì sao nhiều thứ phải nhớ thế! Nếu đọc từ nào cũng với cường độ và cao độ như nhau thì chúng ta đâu có khác gì con robot. Bạn chỉ cần nhớ điều này để học và áp dụng dần, chứ không cần làm ngay mọi thứ một lúc.

Có một chuyện vui vui là bé nhà mình năm nay mới hơn 4 tuổi nhưng nói Tiếng Anh khá ổn. Mình cho bé học Tiếng Anh qua Youtube từ bé nên phát âm của bạn ấy khá chuẩn, ngữ điệu câu lên xuống cũng tự nhiên như người bản xứ. Thế nên thỉnh thoảng đi ra ngoài, bạn ấy cứ bi bô đọc thơ hoặc nói chuyện với mẹ bằng Tiếng Anh và được mọi người khen là bé nói hay thế, chị cho bé học trường quốc tế hay trung tâm ngoại ngữ nào? Chỉ có mẹ biết là trong một câu dài thì anh chàng cũng còn phát âm sai ở một số từ, nhưng được cái ngữ điệu câu lên xuống tự nhiên và các từ còn lại phát âm tạm ổn nên nghe tổng thể vẫn thấy khá là “Tây”. Mình kể chuyện này không phải để khoe con, mà muốn nhấn mạnh vào tầm quan trọng của trọng âm từ và ngữ điệu câu khi chúng giúp mang lại cho đoạn hội thoại một vẻ tự nhiên thoải mái rất cần cho giao tiếp. Không ai thích giao tiếp với người máy cả nên hãy tập dần dần bỏ cách phát âm đều đều “vô hồn” bạn nhé.

C – Tích cực tra từ điển để học cách phát âm đúng!

Ý này cực kỳ, cực kỳ quan trọng, mình muốn nhấn mạnh. Nếu trước nay bạn đã phát âm Tiếng Anh sai, thì bây giờ hãy tra từ điển để học cách phát âm theo phiên âm đúng, áp dụng cho cả từ mới và cả những từ bạn đã biết nhưng đọc sai trước đây. Kinh nghiệm của cá nhân mình là học phát âm từ mới đúng từ đầu sẽ dễ hơn là học một từ với phát âm sai rồi sau đó phải nắn lại phát âm đúng của từ đó. Bởi vì đầu mình đã bị in hằn cách phát âm sai rồi, giống như một vết xăm hỏng, giờ bạn phải tẩy nó đi rồi mới xăm lại hình mới được vậy đó!

Ngay cả mình cũng đã từng mắc lỗi đó khi quá tự tin vào cách “đoán” phát âm của bản thân. Ví dụ, vì đã biết cách phát âm từ “tough” và “enough”, nên khi gặp từ mới “cough” thì mình rất ung dung phát âm tương tự như hai từ kia vì thấy phần hậu tố giống hệt nhau. Rồi thì mới ngã ngửa ra là không phải thế! Tương tự, đến gần đây khi dùng ELSA Speak kiểm tra phát âm thì mình mới biết xưa nay mình vẫn phát âm sai từ “massage” vì cứ nghĩ phần hậu tố phát âm giống như “message” hay “sausage”! Tai hại quá.

Hoặc là từ “soldier” (người lính) thì mình biết từ rất lâu rồi, nhưng toàn phát âm sai, mà mình học theo kiểu “nghe đọc” từ này trước khi biết đến bảng IPA. Khi biết đến IPA rồi thì mình cũng không tra lại cách đọc từ này. Thế rồi có lần mình làm một bài tập nghe, sau mấy lần thì mình đã nghe được hết các từ và nghe hiểu toàn bộ câu chuyện, duy nhất có một từ mình không nghe ra là từ gì. “Chắc là từ mới” – mình bèn mở phần transcript (phần text) của bài nghe đó ra xem đấy là “từ mới” gì, thì hóa ra chính là từ “soldier” đã học từ đời thuở nào! Chỉ vì mình phát âm sai lè nên nghe người bản xứ đọc thì mình đâu có hiểu.

D – Ứng dụng giúp kiểm tra và luyện phát âm Tiếng Anh:

Hiện nay nổi tiếng nhất về mảng này có lẽ là ứng dụng AI: ELSA Speak ELSA Speak | APP Học Tiếng Anh Online #1 | Website Chính Thức

ELSA có bản dùng thử miễn phí nhưng nếu muốn học nhiều bài học hơn hoặc mở khóa các tính năng cao cấp hơn thì bạn nên mua bản trả phí. Bản thân mình cũng đã mua bản Pro trọn đời của ELSA khi thấy app này rất thông minh khi nó có thể chấm điểm và đánh dấu từng âm đọc đúng / sai của bạn trong từng từ ở cả một đoạn hội thoại dài. Nó cũng có bài test kiểm tra đầu vào đối với từng người dùng và chỉ ra điểm yếu của user nằm ở mảng nào, sau đó, nó sẽ thiết lập một lộ trình học tập dành riêng cho user để cải thiện các mảng còn yếu đó. ELSA cũng có nhiều chủ điểm học để bạn chọn lựa như học giao tiếp hàng ngày, học luyện thi các chứng chỉ (chỉ có ở bản trả phí). Mình thích nhất phần luyện free conversation vì đây là kỹ năng mình yếu nhất về mặt phản xạ, nhờ bài tập này mình có thể cải thiện kỹ năng nghĩ bằng Tiếng Anh và bật phản xạ dần dần.

Ở bài sau, mình sẽ chia sẻ cách học từ vựng nhớ lâu, mời các bạn đón xem.